स्त्री, तुम पुरुष न हो पाओगी ~ गुलज़ार
स्त्री,
तुम पुरुष न हो पाओगी….
ज्ञान की तलाश क्या सिर्फ बुद्ध को थी?
क्या तुम नहीं पाना चाहती वो ज्ञान?
किन्तु जा पाओगी,
अपने पति परमेश्वरऔर नवजात शिशु को छोड़कर….
तुम तो उनपर जान लुटाओगी….
उनके लिये अपने भविष्य को दाँव पर लगाओगी…
उनकी होठों की एक मुस्कुराहट के लिए
अपनी सारी खुशियों की बलि चढ़ाओगी….
स्त्री, तुम पुरुष न हो पाओगी….
क्या राम बन पाओगी?
क्या कर पाओगी अपने पति का परित्याग,
उस गलती के लिए जो उसने की ही नहीं?
ले पाओगी उसकी अग्निपरीक्षा
उसके नाज़ायज़ सम्बधों के लिए भी?
क्षमा कर दोगी उसकी गलतियों के लिए,
हज़ार गम पीकर भी मुस्काओगी….
स्त्री, तुम पुरुष न हो पाओगी….
क्या कृष्ण बन पाओगी?
जोड़ पाओगी अपना नाम किसी परपुरुष के साथ?
जैसे कृष्ण संग राधा….
अगर तुम्हारा नाम जुड़ा….
तो तुम चरित्रहीन कहलाओगी….
तुम मुस्कुराकर बात भी कर लोगी,
तो भी कलंकिनी कुलटा कहलाओगी….
स्त्री, तुम पुरुष न हो पाओगी……..
क्या युधिष्ठिर बन पाओगी?
जुए में पति को हार जाओगी?
तुम तो उसके सम्मान की खातिर
दुर्गा चंडी हो जाओगी..
खुद को कुर्बान कर जाओगी……
मौत भी आये तो,
उसके समक्ष अभय खड़ी हो जाओगी
स्त्री, तुम पुरुष न हो पाओगी…….
रहने दो तुम ये सब…
क्योंकि…
तुम सबल हो, तुम सरल हो,
तुम सहज हो, तुम निश्चल हो,
तुम निर्मल हो, तुम शक्ति हो,
तुम जीवन हो, तुम प्रेम ही प्रेम हो,
ईश्वर की अद्भुत सुंदरतम कृति हो तुम….
“स्त्री हो तुम”
~ गुलज़ार
આંતરાષ્ટ્રિય મહિલા દિનની ઉજવણીઓ ચારે બાજુ ધામધૂમથી થઈ રહી છે. પુરુષ સમોવડી બનવાનો જુસ્સો હવાના કણેકણમાં વ્યાપી રહ્યો છે ત્યારે ગુલઝારની આ કવિતા મારા મનમાં હળવે હળવે ગુંજયા રાખે છે. કોઈને આમાં પુરુષ માનસિકતાની ગંધ આવે, અમુક શબ્દો એવા છે ખરા પરંતુ સમગ્રપણે જોતાં અનુભવતા કવિની વાતમાં સચ્ચાઈ ઝગમગે છે…
સ્ત્રીની શક્તિને ઓળખવાની, એને યોગ્ય સ્થાન આપવાની, ન્યાય આપવાની જરૂર છે જ એમાં કોઈ બેમત નથી પણ એવું ચોક્કસ લાગે છે કે
જ્યાં જરૂર છે ત્યાં સુધી આ વાત પહોંચે છે ખરી ? ત્યાં આ હવા કોઈ પરિવર્તન લાવી શકે છે ?
જ્યાં આ સશક્તિકરણ થઈ ગયું છે ત્યાં હવે સ્થિરતાની, સમજણની જરૂર નથી ?
પહેલાં એક પક્ષે ને પછી બીજા પક્ષે સમતોલપણું ખોવાતું જતું હોય એમ કેમ લાગે છે ?
જેમ ગુલામીનો તેમ અધિકારનોય અતિરેક નથી થઈ રહ્યો ?
OP 8.3.22
***
છબીલભાઈ ત્રિવેદી
09-03-2022
વિશ્ર્વ મહિલા દિવસ ના અવસરે ગુલઝાર ની રચના ખુબ સમયોચિત સ્ત્રી પુરુષ સમોવડી નહી પણ પુરુષ થી ચડીયાતી છે અેટલે સમોવડી નો પ્રશ્ર્ન જનથી આપના વિચારો ખુબ મૌલિક છે અને ખરા છે
સાજ મેવાડા
08-03-2022
શારીરીક બંધારણ અને મા બનવાની ક્ષમતા, હોરમોનની કુદરતી અસરો વિગેરે ને લીધે પુરુષથી જૂદી પડે છે, એટલે સ્ત્રી પુરુષ ના બની શકે, અને મારા મત પ્રમાણે ના બનવું જોઈએ, એમાંજ એની ગરીમા છે. એ જ રીતે પુરુષ પણ સ્ત્રી બનીના શકે. આ કુદરતી દેન સ્વિકારવી પડે. હા, ઘણી જગ્યાઓ છે જ્યાં પુરુષ સમોવડી અને ઘણીવાર પુરુષ કરતાં પણ સારાં કામ કર્યાં છે, અને કરે જ છે. ગલઝારે ખૂબ માર્મિક રીતે એજ કહેવા પ્રયત્ન કર્યો છે.
Kirtichandra Shah
08-03-2022
This poetry by Gulzar is extremely touching and have clear meaning and message