નાથાલાલ દવે ~ જાગો અંતર્યામી & કાચી માટીના * Nathalal Dave

જાગો અંતર્યામી

જાગો અંતર્યામી
મારા જાગો અંતર્યામી! હે મનમંદિરના સ્વામી!
જાગો અંતર્યામી!

નીર વહે ગંગાના ઘેરાં તટ ઊભી શિર નામી,
આયુષ્યમંજરીની ગ્રહી માળા તુજ કાજે, હે સ્વામી!
જાગો અંતર્યામી!

ટપટપ મારાં પુષ્પો ખરતાં, તારી નીંદ ન તૂટે;
વ્યર્થ સુગંધ જતી જીવનની, ધીરજ મારી ખૂટે,
જાગો અંતર્યામી!

મારા ઉરમાં, અણુ યે અણુમાં; જાગો જીવન સ્વામી!
ડૂબે છાયા, વિખરે માયા, દિવ્ય પ્રભા રહું પામી;
જાગો અંતર્યામી!

~ નાથાલાલ દવે (3.6.1912 – અ. 25.12.1993)

(કાવ્યસંગ્રહઃ ‘પિયાબિન’માંથી)

કવિના જન્મદિને સ્મૃતિવંદના

ચાકડો

કાચી રે માટીના ઘૂમે ઘડુલિયા
ધણી ઘડે જૂજવા રે ઘાટ,
વાગે રે અણદીઠા એના હાથની
અવળી સવળી થપાટ—કાચી.

વ્હાલા! શીદને ચડાવ્યાં અમને ચાકડે?
કરમે લખિયા કાં કેર?
નિંભાડે અનગળ અગનિ ધગધગે,
ઝાળું સળગે ચોમેર—કાચી.

વેળા એવી વીતી રે વેદન તણી
ઊકલ્યાં અગનનાં અસ્નાન,
મારીને ટકોરા ત્રિકમ ત્રેવડે
પાકાં પંડ રે પરમાણ—કાચી.

હરિએ હળવેથી લીધા હાથમાં,
રીજ્યા નીરખીને ઘાટ,
જીવને ટાઢક વળી તળિયા લગી
કીધા તેં અમથા ઉચાટ—કાચી.

~ નાથાલાલ દવે (ભાવનગર)

કાવ્યસંગ્રહ, ‘અનુરાગ’ 1973

કવિશ્રી પ્રજારામ રાવળ, ‘હળવે હાથે’ કાવ્યસંગ્રહની પ્રસ્તાવનામાં લખે છે, “શ્રી નાથાલાલનો પ્રથમ કાવ્યસંગ્રહ ‘કાલિંદી’ 1942માં પ્રગટ થયો ત્યારે તેની સુંદર પ્રસ્તાવનામાં શ્રી. ઉમાશંકર જોષીએ આ કવિની નર્મમર્મ વૃત્તિની નોંધ લીધેલી કે ‘આ માણસનાં લક્ષણ ચોખ્ખાં છે. હું પોતે કહેતાં થાકતો નથી કે હાસ્ય એ માણસની માણસાઈનું એક આગવું લક્ષણ છે, વિરલ સંસિદ્ધિ છે. આપણા આ કવિમાં હાસ્યની સ્પષ્ટ લહરી વરતાય છે…પ્રસન્ન નિર્મલ હાસ્યકવિતા’. આ ચાલીસ વર્ષોમાં નાથાલાલ દવેને હાથે 1500 જેટલાં ગીતો-કાવ્યો રચાયાં…હાસ્ય કટાક્ષકાવ્યો અને ગંભીર વિષયોનું ખેડાણ સજ્જતાથી થયું છે…”

સૌજન્ય : શ્રી સરયુ પરીખ

વાંચો નાથાલાલ દવેના સર્જક જીવન વિશે. નીચેની લિન્ક પર